Ttantto, Hiru urteko gelan Jakintzan ikastolan lantzen diren Unitate didaktikoak

1. gaia: IKASTOLA. Ikastolako lagunak
- Urte osoan zehar maskota edo bidai lagun izango duten Ttantto Marigorringoa ezagutuko dute (gutun bat jasoko dute, unitatea aurkeztuko die…).
- Ikastolara joaten ez zen Arroxali neskatoaren ipuina.
- Ikastolako objektuak: erabilera, nolakotasunak, zainketa…
- Ikastolako pertsonak (irakaslea, autobuseko eta jantokiko langileak…): funtzioak eta harremanak, elkarbizitzarako arauak edo berezitasunak.
- Ikastolako espazioak (jolastokiak, komunak…): erabilera, segurtasun neurriak, autonomia.
- Artelana: Rafael Ruiz Balerdi. Pintura, 1980.
- Entzunaldia: Johann Pachelbel. Hiru biolin eta biolontxeloarentzat idatzitako kanona.
2. gaia: ETXEA. Etxean goxo-goxo
- Hiru txerrikumeak ipuina.
- Etxeko pertsonak, senideen arteko harremanak eta elkarbizitzarako arauak edo berezitasunak.
- Etxeak nolakoak diren, nola eraikitzen diren eta bertako espazio nagusien ezaugarriak eta funtzioak (sukaldea, komuna, egongela…), beren erabilera eta segurtasun neurriak.
- Etxean dauden objektuak: zainketa eta erabilera.
- Artelana: Vincent Van Gogh. Nire gela, 1889.
- Entzunaldia: Tomaso Albinoni. Biolin, hari eta organorako adagioa.
3. gaia: MENDIA. Mendian udazkenean
- Txanogorritxo ipuina.
- Mendiko bizidunak: animaliak eta landareak.
- Mendian bizi edo lan egiten duten pertsonak (izena eta lanbidea).
- Mendiko espazio, osagarriak eta udazkeneko aldaketak.
- Artelana: Alexander Calder. Itsas paisajea, 1947.
- Entzunaldia: Vivaldi. Udazkena.
4. gaia: GABONAK.
Gabonak, Gabonak, hau zoriona!
- Bere amonarekin bizi zen neskatxa behartsu baten ipuina: Olentzeroren zuhaitza
- Olentzero ezagutuko dugu.
- Gabonetako ezaugarriak: Zer egiten dugu Gabonetan? Familiartekoak bildu, elkarrekin afaldu eta bazkaldu, etxea apaindu, opariak jaso…
- Artelana: Paul Klee. Hammamet-eko motibo bat, 1914.
- Entzunaldia: Wolfgang Amadeus Mozart. Jostailuen sinfonia.

Lehen hiruhilabeteko behaketarako adierazle nagusiak

- Gelara egokitzea. Elkarbizitzan parte hartzeko interesa.
-Irakaslearekiko eta lagunekiko jarrera.
- Sentimendu eta bizipenen adierazpena.
- Oinarrizko beharrak (pixagalea, egarria…) erregulatu eta adieraztea.
Bigarren hiruhilabetean gurasoei bidaltzeko
IKAS-NORABIDEAK eta UNITATEEN LABURPENAK
5. gaia: NEGUA. Hotzez dar-dar
- Hegoa hautsita daukan txoriari aterpea ematen dion Izei txikia ipuina (laguntza).
- Neguko eguraldia (elurra, euria, kazkabarra…). Gu zientzialari: fenomeno atmosferikoak behatu eta datuak bilduko ditugu.
- Guk zer egiten dugu neguan? Arropa jantzi, berogailua jarri, janari beroak jan…
- Natura neguan: animaliak eta landareak.
- Artelana: Ascensio Martiarena. Paisje elurtua.
- Entzunaldia: Vivaldi. Negua.
6. gaia: INAUTERIAK. Mozorro, zomorro
- Ameriketatik Euskal Herrira inauterietan etortzen diren bi indiar txikiren ipuina: Bi indiar txiki inauterietan.
- Inauterietako mozorroak eta ekintzak: mozorro eta pertsonaia batzuen ezagutza (sorgina, pailazoa, Miel Otxin…), erlazioak (sorgina-erratza), kopuruak, buruhandiak (beldurrari buruz hitz egin), txarangak…
- Proiektua: Ikastolako Inauteriak antolatzen (mozorroa prestatu, abestiak ikasi, egitaraua adostu…).
- Artelana: Wassily Kandinsky. VIII. konposizioa, 1923. Irudi geometrikoen behaketa.
- Entzunaldia: Mozart. Martxa turkiarra.
7. gaia: GORPUTZA ETA JANTZIAK.
Hau da nire gorputza, polita benetan!
- Jantzi asko dituen eta ingurukoekin oso harroputza den ehunzango baten ipuina: Ehunzango kaskarina.
- Gorputzaren zati nagusiak eta ezaugarri bereizgarriak (sexua, pertsonen arteko desberdintasunak).
- Gorputzaren mugimendu aukerak esperimentatu: ibilera, dantza, jauzia, lasterketa…
- Gorputzaren oinarrizko beharrak: higienea, jantzia, elikadura, loa…
- Artelana: Joan Miró. Goizeko izarra, 1946.
- Entzunaldia: Txaikovsky. Konfiteetako Maitagarriaren dantza (Intxaur hauskailua baleteko atal bat).
8. gaia: EGUNEROKO JANARIAK. Jan, jan, jan
eta jan
- Janari bereziak eta sendagaiak asmatzen dituen sukaldari-sendalari Sendajanen ipuina: Sukaldaria eta sugandila.
- Janari motak. Elikadura osatu eta orekatu baten garrantzia.
- Janarien salerosketa: azoka.
- Gu sukaldari: mazedonia.
- Artelana: Ignacio Zuloaga. Guindo jaunaren udareak, 1944.
- Entzunaldia: Chopin. 7. vals-a

Bigarren hiruhilabeteko behaketarako
adierazle nagusiak

Lehen hiruhilabetekoez gain beste hauek:
- Gorputzaren atal eta ezaugarri batzuk identifikatzea.
- Gorputzaren mugimendua: oinarrizko trebetasun motrizak (ibilera, jauzia, lasterketa, jaurtiketa).
- Mezu eta testu sinpleen ulermena.
- Oinarrizko hiztegiaren ulermena/ekoizpena.
- Kopuru jakin bat aipatuz gelako gauzekin multzoa osatzea. Hainbat elementu dituzten multzoak emanda, ahoz zenbat dauden adieraztea. Halaber, zenbakien segida errezitatzea.
- Antolatzen diren festetan parte hartzea.
- Interesa azaltzea.
Hirugarren hiruhilabetean gurasoei bidaltzeko
IKAS-NORABIDEAK eta UNITATEEN LABURPENAK
9. gaia: ETXE ABEREAK. Behin batean baserrian
- Urrestillako lau musikariak ipuina, non baserritik ihes egin behar izan duten lau etxabereren gorabeherak kontatzen diren.
- Ukuilua. Ukuiluko animaliak, izenak, ezaugarriak, ohiturak…. (ugaztun batzuk).
- Oilategia: oilategiko animaliak. Izenak, ezaugarriak, ohiturak… (hegazti batzuk).
- Hiri edo herrietako etxeetan bizi diren animaliak: izenak, ezaugarriak, ohiturak…
- Artelana: Luis Otaegi. Natura kutxetan, 1980
- Entzunaldia: C. Saint Saèns. Animalien inauteria: txoritegia.
- Etxetik ekarri beharrekoa: animaliaren baten argazkia edo aldizkari-zatia, ahal duzuela formatu apaisatuan.
10. gaia: GARRAIOAK ETA KALEA.
Ran Roberran, po-po-po…
- Nola ibili munduan ohetik jaiki gabe edo Libe neskatoaren ipuina. Gau batean oheratu eta ametsetan, ohea leihotik atera da hegan…
- Kalea: osagarriak, bertan lan egiten duten pertsonak…
- Garraioak: lurrekoak, airekoak, uretan ibiltzen direnak. Beren ezaugarriak, geltokiak… ikusiko ditugu.
- Trafikoaren ezagupenerako lehen urratsak landuko ditugu ziurtasun neurri batzuk ezagutuz: zebrabidea, semaforoa…
- Artelana: Antonio Lopez. Gran Vía, 1974-81.
- Entzunaldia: Edvard Grieg. Goizetik, Peer Gynt, Suite 1, Op. 46ren lehen atala.
11. gaia: LOREAK ETA BARAZKIAK.
Eguzkitan din-dan
- Anderren aitonaren baratzean gertatutako istorio harrigarri bat kontatzen digun Azenario erraldoia ipuina.
- Baratzeko landareak eta lanak. Animaliak eta udaberria baratzean.
- Zelaiak eta lorategiak udaberrian, bertako animaliatxoak (tximeleta, barraskiloa, erlea…).
- Artelana: Claude Monet. Artistaren lorategia Givernyn, 1900.
- Entzunaldia: Vivaldi. Udaberria.
- Etxetik ekarri beharrekoa: landare edo lore baten argazkia edo aldizkari-zatia, ahal dela formatu apaisatuan.
12. gaia: IBAIA ETA ITSASOA, URETAKO JOLASAK. Igerian, jolasean…
- Haizemari sorgin txintxoaren ipuina.
- Ikasturtean ikasitako hainbat gauza gogoratuko ditugu.
- Uraren inguruan: itsasoa, ibaia, piszina, uraren ezaugarri batzuk.
- Oporrak eta herriko festak: kirola, mendi irtenaldiak, bidaiak, dantzak, San Joan sua…
- Artelana: Menchu Gal. Txalupak arrastirian (Hondarribia), 1982
- Entzunaldia: Vivaldi. Uda
- Datorren ikasturtean izango duten maskota bidai laguna Txirritx kilkerra, aurkeztuko die Ttanttok.
- Oporretatik bueltan etxetik ekarri beharrekoa: oporretako argazki bat, formatu apaisatuan, non haurra oporretako ekintzaren batean azaltzen den, bera bakarrik edo familiarteko edo lagunekin.

Hirugarren hiruhilabeteko behaketarako
adierazle nagusiak

- Antzerkietan, abestietan, jolasetan, dantzetan parte hartuz gorputzez adieraztea.
- Zentzumenen bidez inguruko errealitatea behatzea (ikusmena, entzumena, ukimena…)
- Poliki-poliki eguneroko ekintzetan autonomia garatzea.
- Animalia eta landareekiko interesa azaltzea.
- Inguruko objektuen eta pertsonen ezaugarri batzuk aipatzen jakitea: izena, kolorea, tamaina… eta euren berdintasunak eta desberdintasunak antzematea.
- Ipuinak, abestiak, olerkiak, mezuak… beren hasierako euskararen ezagutza mailatik abiatuz poliki-poliki interpretatzea (ulertzea).
- Mezu sinpleen ekoizpena eta beharren adierazpena, oinarrizko hiztegia eta esamoldeak erabiliz.
- Objektu bildumak manipulatuz, gehiago eta gutxiago non dagoen adierazten jakitea.
- Zenbakien segida errezitatzeko interesa azaltzea.
- Espazioan objektuek eta pertsonek berarekiko duten kokapena adierazten duten mezuak (goian, behean, gainean, azpian, aurrean, atzean) egoki interpretatzea.
- Plastikak eskaintzen dizkion adierazpen aukerak eta baliabideak erabiliz esperimentatzea.
- Kantuak, jolaserako abestiak… entzun eta ataltxo batzuk gogoratzea

Urtxintxa proiektuaren ezaugarriak

a) Haurra bere osotasunean hartzen duen proiektua
• Gaitasunen garapenean oinarritua. Pertsonaren gaitasun orokorren (gaitasun kognitiboak, oreka pertsonalezkoak, motoreak, komunikatiboak eta gizarteratzekoak) garapena lehenetsi egiten du proiektuak, horiek baitira haurraren garapen orekatuaren eta ezagutzaren jabetzearen oinarriak. Gaitasunak era globalizatuan jasotzen dira, eduki moten aldibereko lanketa bermatuz.
• Ikaskuntza esanguratsua eta ikasle aktiboaren bila. Haurraren bizipenean, esperientzian eta jolasen testuinguruan txertatutako ikas prozesua, haurra gatazka kognitiboen aurrean jarri eta ikaskuntzaren eraikuntza autonomoa eta konpartitua bultzatuz.
• Aniztasuna errespetatzen duena. Haurren garapen prozesu indibidualak errespetatzeko eta aberastasun iturri bezala tratatzeko, ikasmaterial irekia, egokitzapenak errazteko pentsatua, hainbat zailtasun mailetako proposamenak eskainiz, jarduera, eduki edo helburuetan aukeraketa edo aldaketak egiteko bideak erraztuz eta metodologiazko gogoetak eginez.
• Balioen eta jarreren hezkuntzarekin konprometitua. Ikasleen prestakuntza integrala baloratzen du proiektuak, unibertsalak eta funtsezkoak diren printzipioen hezkuntzari (eskubideen berdintasuna, lagunkidetasuna, justizia, osasunaren balorazioa, askatasuna) arreta berezia, sistematikoa eta kontzientea ematen diona. Honela, unitateetako jardueretan ikuspuntu hau integratu egiten da, baita zenbait proposamen berezi aurkeztu ere, haurren bizitzan gerta daitezkeen arazodun egoerak behatu, interpretatu, eztabaidatu eta irtenbideak bilatzeko aukerak eskainiz.
b) Euskal Herri osorako egina
• Jatorriz euskaldun nahiz erdaldun diren haurrak euskaraz eta curriculum bateratuan hezteko proposamena. Curriculum komun baten barruan, betiere, hizkuntzarekiko abiapuntuak kontuan hartzen dira eta proposamen didaktiko berezi batez erantzuten zaie.
• Curriculumaren euskal dimentsioari garrantzia ematen diona. Euskal kultur ondarea gorde eta luzatzeko konpromisoa gure gain dugula, euskal kulturaren elementu bereziak sistematikoki landu eta esplizituki adierazten dira ikasmaterialean. Haurrak bere inguruko agerpen kulturalekiko interesa eta errespetuzko jarrera garatu dezan, interesgune en testuingurura ekarrita, tradiziozko abestiak, olerkiak, esaera zaharrak, euskal artistek egindako hainbat lan plastiko, egungo literaturaren adierazle batzuk, musika, festak, folklorea, mitologia… eskaintzen dira.
• Herrialde guztietako erreferentziak jaso eta euskalkien presentzia ziurtatuko duena Herrialde guztietako ikasleek ulertu eta identifikatzeko moduko proposamena, erreferente ezberdinak kontenplatuz, eta euskara batuan idatzita izan arren, euskalkien ulermen eta errespetua pizteko proposamenak txertatuz. Honela, irakasleak kontaketa garaian tokian tokiko euskalkia erabiltzeko aukeratxo bat izan dezan, abestiak, haur jolasak, edota bertso tradizionalak aukeratzerakoan, euskalkien aberastasuna bildu nahi izan da.
• Euskalduntasunetik abiatuz, kultura unibertsalerako bidea egingo duena. Gure garaiko ezaugarri nagusi bat mundu zabalean bizi garenon arteko bata bestearekiko lotura da. Gaur egungo gizartearen bizitzeko erreferentzia esparrua gizadi osora zabaltzen da. Gure proiektuak euskaldun izaera abiapuntu izanik, kultura unibertsalaren aniztasunaren eta aberastasunaren partaide egin nahi ditu ikasleak.
c) Diseinu bateratua eta eraginkorra
• Derrigorrezko Hezkuntzarako curriculum deskribapen bateratua . Derrigorrezko Hezkuntzaren planteamendu bateratu eta koherente bat ziurtatu nahian, etapen arteko harremana eta loturak bideratzeko Haur Hezkuntzako hiru urtetik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaraino diseinu bateratua eraiki nahi da. Diseinu honek, noski, etapa desberdinen berezitasunak errespetatu behar ditu eta beraz, OSTADARren Curriculum diseinua ardatz bezala harturik, Haur Hezkuntzako berezitasunei egokitutako deskribapena proposatzen du URTXINTXA proiektuak. Ildo horri jarraituz Lehen Hezkuntzan ere izango du jarraipena.
• Hezkuntzaren asmoen esplizitatzailea . Deskribapen pedagogiko zabal eta sakona egiten da, etapako helburu orokorretatik jarduera zehatzerainoko bidea zehazki esplizitatzen delarik, informazio horren babespean irakasleak bere erabakiak hartzeko gaitu nahian.

Ni eskolan

Nik margotu dudana, nik lau urte nituenean izandako gela da. Ez nahiz osoa ondo gogoratzen bere egituraz eta agian, ez da nik margotu dudanaren berdin berdina baina bai antzekoa. Bost zenbakiarekin izendatu dudana etxe txokoa da, bertan jolas sinbolikoan aritzen ginen: janaria prestatu, ohea egin, panpinekin jolastu, dendara joan erosketak egitera … Bi zenbakiarekin,  denda txokoa ageri da, bertan  elikagaien salketa egiten zen eta etxe txokoan zeudenak bertara joaten ziren erosketak egitera. Tenpera, plastilina, margoekin.. ibiltzeko txokoa ere bagenuen, marrazketa txokoa hain zuzen ere. Bertan gure sormena lantzen genuen, txoko hau hiru zenbakian ikusi ahal da. Inprenta ere bagenuen (lau zenbakia), bertan idazketa lantzen genuen. Azkenik, antzerki txokoa genuen, bat zenbakian ikusi ahal duzuen moduan. Eszenatoki polit bat genuen non bertatik, gainontzeko ikasleei, prestatutako antzerkiak antzezten genien.Bertatik, irakasleak  ipuinak kontatzen zizkigun eta gu lurrean esertzen ginen borobil bat eratuz, adi-adi egoten ginen izugarri gustatzen baitzitzaigun une hau.Gogoan dut borobilean esertzen ginela ere gailetak banatzerako orduan, eguneko arduradunak banatu ohi zituen azken hauek. Arduradun lana, lan oso garrantzitsua izaten  zen:zerrenda pasa, eguraldia aztertu, gailetak banatu.. hau dena egin behar izaten genuen eta hau jardutean nolabaiteko ardura sentitzen genuen gainontzekoetatik bereizten gintuena.

Gogoan dut, zenbat denbora igarotzen genuen  inprenta txokoan  idazten ikasten, era bitxi eta aldi berean eraginkor batean. Edota marrazketa txokoan kolore berriak sortzen, hori bai zela dibertigarria!Antzerki txokoak esfortzua suposatzen zuen, egunetan prestatzen aritzen ginen antzerkia, erabat ongi ateratzea gustatzen zitzaigun gainontzeko ikaskideei antzezten genienean. Lehenik, eszenatokia antzeztu behar genuen antzerkiarekin bat zetozen gauzekin apaintzen genuen eta ondoren, bakoitza bere pertsonaiaren paperean  guztiz sartzen zen antzezlana primeran atera zedin. Denda zen denetatik gutxien gustatzen zitzaidana, azken  hau  matematikekin lotua zioan eta ez zen nire gustukoa.Bertan  produktuen  salketa egiten zen. Azkenik, etxe txokoa genuen, hau zen nire gustukoena. Bertan  jolas sinbolikoa zen nagusi, gehienbat aita eta ametara jolasten ginen. Gogoan dut denetik genuela bertan: ohea, sukaldea, telebista,mahaia, panpinak..Askotan iskanbilak sortarazten ziren, izan ere, denek ama edota aita nahi  genuen izan. Kasu horietan, irakaslearengana jotzen genuen irtenbide bila, honek beti esaten zigun pertsonaiak errepika zitezkeela edota txandaka egiteko.

Egoera berdin hauek bizi ahal izan ditut orain nagoen gelan. Aita ametara jolasterako orduan  beti arazo berbera dago, ume batek baino gehiagok ama nahi du izan eta honen aurrean haserrea adierazten dute. Beti ere han dago irakaslea irtenbidea emateko. Bestalde, etxea eta antzerki txokoa ez daude ni nagoen ikastolan eta inprenta ere ez. Idatziak oraindik ere hiru urtekoek gutxi lantzen dituzte eta lantzekotan, beste metodologia bat erabiltzen egiten dute.

Hau da nik nire haurtzaroaz gogoratzen dudana, zailtasunak izan ditut garai horietako sentsazioak eta gozamenak gogoratzeko orduan! Baino jada lortu dut! Hemen duzue! Ea gustatzen zaizuen!